ارتوکین یا Autologous Conditioned Serum /ACS ، سرم تعدیل شده اتولوگ است که با نام تجارتی Orthokinتولید می شود. ارتوکین تراپی روشی نوین و به روز برای درمان برخی بیماری ها به ویژه آرتروز مفاصل است که هوشمندانه برروی علت پدیدآورنده آرتروز اثر می کند و مانع فرآیند التهابی و درد همراه با بیماری های تحلیل برنده مفاصل و بافت نرم می شود.
خاستگاه این تکنیک پیشرفته کشور آلمان است و در حال حاضر بعنوان یکی از بهترین و موثرترین روش های کنترل و درمان آرتروز با نتایج بسیار درخشان مورد استفاده قرار می گیرد. بیماران با مراجعه به پزشک فوق تخصص درد می توانند از مزایای ارتوکینتراپی بهره مند شوند. با روش درمانی ارتوکینتراپی می توان علائم و نشانه های آرتروز نظیر درد، تورم ، محدودیت در حرکت و … را به طور کاملا محسوس کنترل و درمان کرد. اثرات درمان با ارتوکین در آرتروزهای شایع (زانو/ران/مچ پا/شانه و…) بسیار شگرف است و می تواند از انجام بسیاری از جراحی های مفاصل جلوگیری کند یا انجام آن ها را به تاخیر بیاندازد. به دلیل اثر ضدالتهابی، ارتوکین در درمان برخی پاتولوژی های تاندون ها وعضلات نیز بسیار موثر است. به علاوه این روش درمانی جدید در مشکلات دیسک، آرتروز و یا تنگی کانال نخاعی ( که در همه آن ها درجاتی از التهاب هم وجود دارد) با توجه به شرایط هر بیمار و با نظر پزشک فوق تخصص درد نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
تاریخچه ارتوکین
در دهه ۹۰ میلادی نقش اصلی پروتئین اینترلوکین 1 (IL-1) در ایجاد آرتروز و التهاب مشخص گردید و تلاش برای یافتن ماده ای قابل تزریق که توانایی مهار ماده التهابی اینترلوکین ۱ را داشته باشد آغاز شد که نهایتا منجر به تولید ACS یا ارتوکین گردید. متعاقبا در مطالعات کارایی این فراورده در کاهش التهاب و تخریب و درد مفاصلی ناشی از آن، صدمات تاندون و عضلات و مشکلات کانال نخاعی نشان داده شد. این روش برتوانایی خود بدن و فرآورده های برآمده از آن برترمیم بافت آسیب دیده تمرکز دارد و محصولی که مورد استفاده واقع می شود یک فرآورده زیستی ست و نمی توان آن را دارو تلقی کرد. از این روی برخی نگرانی ها در مورد تائید یا عدم تائید این روش در همه مجامع علمی چندان علمی و منطقی نیست!
روش تهیه ارتوکین
مطابق شکل بالا ابتدا در شرایط استریل خون بیمار مانند نمونه گیری های معمول آزمایشگاهی گرفته و درون کیت های لوله مانند استریل با حجم 10سی سی قرار داده می شود و سپس نمونه داخل لوله در یک انکوباتور به مدت 12 تا 24 ساعت نگاهداری و فرآوری می شود تا پروتیئن مهار کننده اینترلوکین1 پدید آید؛ سپس با استفاده از یک سانتریفیوژ، پروتئین مورد نظر از سایر اجزا خونی جدا و در داخل سرنگ وارد شده، در فریزر در دمای منهای 18 درجه سانتی گراد نگاهداری می شود و در زمان مورد نظر ازفریزر خارج و در منطقه آسیب دیده تزریق می گردد. این روش در همه مراحل با رعایت دستورالعمل ها برای بیمار کم خطر و کم عارضه تلقی می شود.
موارد استفاده ارتوکین تراپی
ارتوکین تراپی در درمان طیف وسیعی از بیماری های مفاصل، بافت اسکلتی، ستون فقرات و بسیاری از موارد دردهای مزمن کاربرد دارد؛ از جمله ارتوکین در ۳ مورد ذیل بسیار موثر است:
۱- بیماری استئوآرتریت (آرتروز) :
در تغییرات دژنراتیو (استحاله) مفاصل نظیر آرتروز زانو ، لگن ، شانه و… ارتوکین تراپی یکی از روش های بسیار موثر و مفید است.
۲- مشکلات سیستم عضلانی – اسکلتی:
فشارهای نابهنجار به ماهیچه ها از جمله در بیماری های شغلی و یا آسیب های ورزشی و فعالیت های شدید بدنی می تواند موجب پارگی و التهاب تاندون ها، رباط ها، بورس ها و عضلات شود که با ارتوکین تراپی می توان به کاهش التهاب و به تبع آن کاهش درد و تسریع و تسهیل ترمیم ضایعه امید داشت.
۳- آرتروزهای ستون فقرات :
تغییرات دژنراتیو و سایش در مفاصل میان مهره ای همراه با التهاب است که با ارتوکین تراپی می توان به رفع آن و به کاهش درد و ناتوانی بیمار کمک کرد.
در همه این موارد تعداد جلسات تزریق بستگی به شرایط بیمار و بیماری او دارد که با نظر پزشک فوق تخصص درد و در مشورت با خود بیمار طرح ریزی و اجرا می گردد.
مزایای ارتوکین تراپی
ارتوکین ماده ای اتولوگ است یعنی از خون خود بیمار به دست می آید و فاقد افزودنی ست و همچنانکه گفته شده دارو نیست و طی فرآیندهای زیستی ست که پروتئین های مورد نظر فراهم می شوند؛ ازان روی عارضه جانبی نگران کننده ای بهمراه ندارد. همانطور که گفته شد اینترلوکین-۱ موجب تخریب، التهاب و متعاقبا درد در منطقه آسیب دیده می شود؛ فلذا ارتوکین با بلوک و خنثی کردن این پروتئین مخرب، فعالیت تخریبی منطقه درگیر را مهار می کند و موجب ترمیم بافت آسیب دیده نیزمی شود. بطور خلاصه ارتوکین اثر ضدالتهابی، ضد درد و کمک ترمیمی دارد و استفاده از آن کاهش درد و بهتر شدن دامنه حرکتی مفاصل و بهبود فعالیت فرد را بدنبال خواهد داشت.
جدا از استفاده ارتوکین تراپی در تغییرات دژنراتیو ستون فقرات و التهاب و پارگی بافت عضلانی عمده ترین کاربرد ارتوکین در آرتروز مفاصل می باشد و مهمترین نقش آن در بیماران دچار آرتروزهای خفیف تا متوسط است که با کند کردن روند رو به پیشرفت آرتروز ضمن کاهش درد و بهبود عملکرد بیمار این فرصت را به او می دهد که با اصلاح رفتار و پیروی از توصیه های پزشکان و فیزیوتراپیست های تیم درمان یا بی نیاز از انجام جراحی های بزرگ تعویض مفصل در آینده گردد و یا زمان آن را تا دهه هشتم زندگی به تعویق بیاندازد.
بطور معمول آرتروز به چهار مرحله تقسیم بندی می شود. به شکل ساده در آرتروز تخریب غضروف مفصلی استخوان ها و نزدیک شدن دو استخوان و کاهش فاصله آنها را خواهیم داشت. همانطور که در شکل بالا مشاهده می شود تا مرحله ۳ آرتروز فضای مفصلی باقی مانده و ارتوکین تراپی تاثیر درمانی مناسبی دارد؛ به عبارت دیگر ارتوکین تراپی در آرتروزهای مراحل ۱ تا ۳ قابل استفاده و اثربخش است. اما مرحله ۴ آرتروز مرحله پیشرفته آن تلقی می شود که اصطلاحا استخوان ها به یکدیگر سائیده می شوند و معمولا بیمار در این مرحله برای بهبود عملکرد چاره ای جز تعویض مفصل ندارد (هرچند در بیمارانی که به هر دلیل برای آن ها امکان جراحی فراهم نیست می توان از روش های پیشرفته ای برای کنترل دردهای مزمن استفاده کرد). با این وجود در برخی افراد با بیماری های همراه و مخاطرات بیهوشی، سن پایین برای تعویض مفصل و یا عدم تمایل به جراحی تعویض مفصل می توان ارتوکین تراپی حتی در موارد پیشرفته و در مرحله ۴ آرتروز هم کمک گرفت؛ و البته بدیهی است که میزان موفقیت آن ممکن است به قدر موفقیت درمان در درجات ۱ تا ۳ آتروز نباشد.